EYT YASASI’NDA KİMLER DAHA AVANTAJLI?

Sakarya Haber köşe yazarı LL. M. Avukat Derya Başak Medeni, Eyt yasası'nda kimler daha avantajlı konusunu kaleme aldı.

Ülkemizde 8 Eylül 1999 tarihinden önce işe girişi olanlardan oluşan ve kamuoyunda ve basında EYT olarak bilinen Emeklilikte Yaşa Takılanlar; hizmet süresi ve prim ödeme gün sayısı yeterli olmasına rağmen; emekli olmak için 4447 ve 5534  No’lu kanunlarla kademeli olarak yaş şartı getirilmesi sebebiyle beklemek zorunda kalmışlardır. Yani EYT, 8 Eylül 1999 öncesinde sigorta girişi bulunup prim gün sayısını tamamlamasına rağmen yaş şartına takıldığı için emekli olamayan çalışanları ifade eder.

506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa 4447 sayılı Kanunla eklenen geçici 81'inci maddenin (B) bendi ile 8 Eylül 1999'dan önce sigortalı olanların emekliliği hak etme koşulları değiştirildi. Bu tarihten sonra emekli olabilmek için sigortalılık süresi ve prim gün sayısının yanında, yaş şartı da aranmaya başlandı. Söz konusu değişiklikten önce kanunda belirtilen prim gün sayısı ve sigortalılık süresi tamamlandığında emekliliğe hak kazanılabiliyordu. Değişiklikten evvel SSK’lı çalışanlardan kadın çalışanlar 20, erkek çalışanlar 25 yıl sigorta süresi ve en az 5000 prim gününü tamamladıktan sonra emekli olabiliyorlardı. Bağ-kur kapsamında çalışana kadın sigortalı 20 yıl sigortalılık süresi ve en az 7200 prim günü, erkek sigortalı 25 yıl sigorta süresi ve en az 9000 prim gününü tamamladıktan sonra emekliliğe hak kazanıyordu. Emekli sandığı çalışanlar için ise kadın sigortalı 7200 prim gün (20 yıl), erkek sigortalı 9000 prim gün (25 yıl) yeterli oluyordu. Burada SSK’lı çalışanlar ile diğer sigorta kollarına mensup(bağkur,emekli sandığı) çalışanların prim günlerinde bir adaletsizlik söz konusu, söz konusu adaletsizliğin yeni düzenlemede eşitlik ilkesi gözetilerek bir çalışma yapılacağı söyleniyor. Bir eşitleme söz konusu olduğunda Bağkur’lular için de en az 5000 gün şartı geçerli olacak ve 9000 güne kadar bekleme süreleri sona erecek.

Kimler EYT’li?

8 Eylül 1999 tarihi öncesinde sosyal güvenlik sisteminde çalışmaya başlamış herkes EYT’lidir.

EYT Yasası çıktığında kimler hemen emekli olabilir?

SSK’lı, Bağkur’lu, Emekli Sandığı çalışanları içerisinde en avantajlı grup kadın çalışanlardır. Zira eyt yasası ile ister 97-98 ister 99 yılında sigorta girişleri olan kadın çalışanlar için aranan sigortalılık süresi 20 yıldır. Söz konusu süre eyt yasası’nın çıktığı zamanda zaten tamamlanmış olacaktır. Erkek çalışanların sigortalılık süresi 25 yıl olduğu için erkek çalışanlar 98 ya da 99 tarihinde işe girişleri varsa maalesef 25 yıllık süre henüz dolmadığından beklemek zorunda kalacaklardır. Bu nedenle yasa çıksa bile erkek çalışanlar beklemek zorundadır. Tabi burada bahsettiğimiz işe girişler 98 ve 99 yılları içindir, yoksa 96 ya da daha önceki yıllarda işe girişi olan erkek çalışanlar 25 yıllık sigortalılık süresini tamamladıkları için onların beklemesi gibi bir durum söz konusu olmayacaktır; onlar da eyt yasası çıkar çıkmaz bu haktan yararlanabilecektir.

Prim açısından da kadın çalışanlar erkek çalışanlara göre daha avantajlı durumdalar. Hatta SSK’lı kadın çalışanlar en avantajlı grup. Zira, SSk’lı kadın çalışanların 5000 gün primi tamamlamaları yeterliyken, Bağkur’lu kadın çalışanların 7200 prim gününü tamamlamaları, Emekli Sandığı kadın çalışanların ise 20 yıllık (7200 prim günü) emeklilik keseneği ödemesi gerekmektedir.

Askerlik ve Doğum borçlanması EYT kapsamına girecek mi?

SGK borçlanması, sigortalının geçmişteki prim borçlarını ifade eder. Emeklilik yaşını etkilemeyen bu borçlanma, prim günlerinde eksiklik olan bazı sigortalı çalışanların ödeme yaparak bu farkı kapatması anlamına gelmektedir.

Askerlik borçlanması ile erkek sigortalı çalışanlar toplamda 2 yıl kadar borçlanma yapılabilecekler.  Kadınların doğum borçlanmasında ise her bir çocuk için 2 yıl toplamda en fazla 3 çocuk için doğum borçlanması yapılabilinecek. Aynı şekilde yurt dışı borçlanması da mümkün olacak. Burada borçlanılan süre kadar sigortalılık geriye çekilecek. Örneğin 2000 yılında sigorta girişi olan bir erkek çalışan düşünelim. Bu çalışan 96 yılında askerliğini yapmış olsun. 95-96 yıllarında askerlik süresi 18 aydı bu durumda, sigorta öncesi askerliği borçlanırsa başlangıç 18 ay öne gider, yani 1998 yılının ortalarında sigortalıymış gibi EYT düzenlemesinden yararlanır. 

Sigorta girişi yapıldıktan sonra kadın çalışanın 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Sigortalı kadın çalışanlar, her bir çocuk için 720 gün borçlanabiliyor. Dolayısıyla, üç çocuk için borçlanan sigortalı kadın çalışan 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilecektir. Doğum borçlanması yapabilmek için doğumdan önce herhangi bir şekilde sosyal güvenlik sistemine giriş yapmış olmak gerekiyor. Örneğin, 2000 yılında işe girişi olan sigortalı kadın çalışan 2002 ve 2008 yıllarında iki doğum yapmıştır. Sigortalı kadın çalışan doğum borçlanması için müracaat etmesi halinde her iki doğumu da borçlanabilecek ve sigorta girişi 1440 gün öne alınacak söz konusu sigortalı kadın çalışanın sigorta başlangıcı 1996 yılı kabul edilecektir. 

EYT Yasası çıkmadan bu borçlanmaların yapılması daha lehinize olabilecektir, zira yasa çıktıktan sonra primler artış gösterecek ve maddi olarak daha da zorlanmanız kaçınılmaz olacaktır.

LL.M. AV.DERYA BAŞAK MEDENİ